📚 Stop het verplichten van toetsen – stap voor stap doen wat nodig is 

Doen wat ertoe doet. Dat is wat Leve het Onderwijs wil. Het stoppen met het verplichten van toetsen – waaronder de doorstroomtoets – is geen doel op zich, maar een eerste stap in een grotere systeemverandering.  

Leve het Onderwijs beweegt van controle naar vertrouwen. Van moeten naar mogen. Van wat niet kan, naar wat wél kan. Voor het thema ‘Stop het verplichten van toetsen’ bieden we scholen, besturen en kwaliteitsbeleidsmedewerkers in het primair onderwijs trajecten die gericht zijn op bewustwording en het versterken van het eigen vakmanschap van binnenuit – om zo verantwoord, onderbouwd en overtuigd te kunnen zeggen: wij meten en weten het beter! 

Het stoppen met de verplichte doorstroomtoets is een stap richting inclusief mens- en wereldgericht onderwijs waar vakmanschap van binnenuit en ieders welzijn en ontwikkeling centraal staat. Elke school en ieder bestuur maakt in dit proces keuzes die passen bij de eigen visie, context en ontwikkelfase.  

Bekijk hier onze trajecten voor scholen, kwaliteitsmedewerkers & bestuurders

STAP 0. Bewustwording 

In deze stap onderzoeken scholen de betekenis en impact van toetsen – als startpunt voor verandering. 

• Scholen gaan in gesprek over de zin en onzin van toetsen: Waarom toetsen? Welke informatie geven toetsen? Wat zeggen experts? Wat staat in de wet?  

• Scholen weten wat waar een alternatief aan moet voldoen: Wat kan en moet geleerd? En hoe meten en weten we dat?  

• Er wordt door de school in overleg met het bestuur een keuze gemaakt voor vervolgstappen.  
  

STAP 1. Stoppen met de verplichte doorstroomtoets 

In deze stap gaat het om eigen regie op eindtoetsing. 

• Scholen brengen het referentiekader voor taal en rekenen voor hun schoolverlaters op eigen wijze en in volle breedte in beeld. 

• Scholen leggen de keuze voor deelname aan de doorstroomtoets bij ouders – als vorm van toetsrecht. 

• Er wordt uitgegaan van vertrouwen op het professionele oordeel van leraren. 

 Zie ook: bestuurlijke handreiking Leve het Onderwijs. 

STAP 2. Stoppen met het normgerichte leerlingvolgsysteem 

In deze stap kiezen scholen voor toetsen om te groeien – een beweging van normgericht naar criteriumgericht volgen van ontwikkeling van ieder kind. 

• Scholen gebruiken een alternatief volgsysteem dat werkt met criteriumgerichte toetsing. 

• Professionals toetsen zoveel mogelijk in het dagelijks werk, door observaties, gemaakt werk, presentaties of werkstukken. 

• Er is zicht op waar een kind staat op de leerlijn en wat het nodig heeft om een volgende ontwikkelstap te maken – zonder de norm van een leerjaar of gemiddelde. 

Zie ook: bestuurlijke handreiking Leve het Onderwijs. 

STAP 3. Stoppen met selectie en niveau-indeling in het PO (wettelijk in 2035) 

Dit is de stap richting inclusief onderwijs waar verschillen in mogelijkheden en talenten worden gezien als rijkdom. 

• Scholen werken toe naar inclusief onderwijs met doorgaande leer- en ontwikkellijnen voor álle kinderen. 

• Scholen maken werk van brede vorming in lijn met internationale verdragen en nationale wetten. 
• Ieder kind heeft het recht en de mogelijkheid om zich vanuit volle verwachtingen op eigen wijze en tempo te ontwikkelen. 
  

De gewenste systeemverandering vraagt iets van de hele keten in het funderend onderwijs. Het gaat om een transitie van het hele funderend onderwijs, tegelijk met beweging in het PO is er ook beweging in het VO. 

naar Stoppen met selectie op 12-jarige leeftijd    

In deze stap gaat het over het verlengen van gezamenlijke leertijd in het VO.

• De brugperiode wordt ingericht als een brede leeromgeving waarin leerlingen tot ten minste hun 15e samen leren. 

• Leerlingen krijgen de tijd om hun talenten te ontdekken en zich in eigen tempo te ontwikkelen. 

• Vroege afbakening van toekomstmogelijkheden wordt voorkomen. 
  

Verre toekomst… Stoppen met selecteren, starten met kwalificeren in het VO  

In deze stap gaat het over het breed waarderen van leren en ieders talenten en waardevolle bijdrage aan de samenleving. 

• Scholen werken toe naar een brede waaier van leerwegen en kwalificatiemogelijkheden. 

• Scholen gebruiken heldere criteria en zien het diploma niet als eindpunt, maar als een markeringsmoment – zoals een zwemdiploma. 

• Zo ontstaat ruimte voor een leven lang leren van en voor het leven.