De druk van de toetsketel halen: rebels of verantwoordelijkheid nemen?
29 januari 2021
Categorie: Toetsen
Het afnemen van toetsen om de ontwikkeling van kinderen te volgen is een goede zaak. Het helpt de leraar zicht te krijgen op de kennis en vaardigheden die worden beheerst en is zodoende in belang van het kind. Over de wijze waarop je dit kunt toetsen nog niet gesproken; dat laten we voor nu even buiten beschouwing. In de loop van de tijd zijn we toetsen ook gaan gebruiken om (onderdelen van) ons systeem te kunnen beoordelen. Zolang we daarvoor niet van de oorspronkelijke bedoeling afdwalen is dat ook niet erg (hoewel methodologische vragen hierbij niet onterecht zijn. (Quote: “Hoewel vrijwel alle experts de eindtoets ongeschikt vinden voor collectieve beoordeling van een school, is dat nu precies wat de inspectie de afgelopen jaren gedaan heeft.”)*, maar daar zit nu juist het probleem. Door verantwoordingsdruk is een toetscultuur ontstaan en staan kinderen én leraren jaarlijks meermaals onder druk om te presteren. Niet meer primair voor het kind of vanuit professioneel belang, maar vooral voor ‘het systeem’.
Dát is wat wij willen stoppen. We willen het onderwijs weer teruggeven aan het kind en de leraar. Dat betekent dat toetsen die worden afgenomen ten dienste van de oorspronkelijke bedoeling door ons worden ondersteund, maar dat wij niet langer verantwoordelijk willen zijn voor de prestatiedruk die aan kinderen en leraren jaarlijks meermaals wordt opgelegd. (Quote: “We zijn de eindtoetsscore gaan hanteren als genadeloze valbijl op twaalfjarige leeftijd.”)* We zijn ons bewust van het feit dat deze jarenlange verantwoordingsdruk op veel scholen ten koste is gegaan van de professionaliteit van leraren. We geven leraren waar (nog) nodig dan ook de ruimte en de tijd om zich deze professionaliteit weer toe te eigenen en zullen ze daarbij faciliteren en ondersteunen. (Quote: “Het zou mooi zijn als we inderdaad het vertrouwen in het onderwijs weer inhoud geven en op waarde schatten en kinderen niet alsmaar duwen in de mal van toetsen en afvinken.”)* Het manifest is dus géénszins een pleidooi om toetsen af te schaffen; het gaat ons om het verplicht afnemen van toetsen ten behoeve van het systeem, waar we individuele kinderen op het zelfde moment langs een algemene gemiddelde ‘meetlat leggen’, en de ongewenste druk die daardoor ontstaat bij leraren en kinderen.
We zijn ons bewust van het feit dat op de eindtoets ook een wettelijke plicht rust. Het liefst zouden wij zien dat deze wettelijke verplichting op korte termijn verdwijnt. (Quote: “Nu de omstandigheden veranderen, slaat de controlegekte in aller hevigheid toe. Er wordt gecontroleerd vanuit angst en niet vanuit visie op de veranderende omstandigheden.”)* We zijn echter realistisch en begrijpen dat dit processen zijn die tijd nodig hebben. Tot het zover is zal er vanuit ons in ieder geval geen enkele bestuurlijke druk worden uitgeoefend op het onnodig moeten presteren van kinderen bij de afname van de verplichte toets. (Quote: “De nadruk op de eindtoets is begonnen door de overheid en deze gekte is overgegaan op de ouders en dus op kinderen. Het is te gek voor woorden wanneer een kind aan mij vraagt: ‘Als ik nu de CITO niet goed maak, moet ik dan van school af?’”)* Zeker nu de coronacrisis over ons land waait en kinderen daar sowieso al zwaar de dupe van zijn, trekken wij hier de grens.
We stimuleren en ondersteunen scholen en leraren, om onafhankelijk van de eindtoets, te kunnen komen tot een kansrijk schooladvies voor alle kinderen. We koesteren hoge ambities voor ieder kind. En voor leraren, die gepaste ondersteuning en beoordeling van kinderen realiseren afgestemd op hun individuele behoeften en progressie. We steunen en stimuleren hen om zich te verantwoorden over de kwaliteit van het onderwijs, passend bij de pedagogische en onderwijskundige visie van de school. Op die manier nemen we regie op onderwijskwaliteit (zie ook de strategische agenda van de PO-raad) en bouwen we, vanuit de eigen professionaliteit, aan verantwoording over de kwaliteit van ons onderwijs.
Nogmaals willen we benadrukken dat zowel het afnemen áls het niet afnemen van een toets (of het niet stimuleren om te moeten presteren tijdens een toets) nooit ten nadele van het kind mag zijn. Wij vechten niet tégen het systeem, maar nemen onze pedagogische en onderwijskundige verantwoordelijkheid vóór kinderen en onze werkgeversverantwoordelijkheid vóór leraren. (Quote: “We gaan niet wachten op toestemming, we weten dat nu het moment is voor het onderwijs om te laten zien waar ons vak over gaat. Niemand weet precies hoe het moet, maar niet beginnen is geen optie.”)* Op deze manier werken wij stap voor stap aan het bouwen van een nieuwe onderwijswerkelijkheid, passend bij een post-corona toekomst waar het welzijn van de mens weer centraal mag staan. (Quote: “Laten we hopen dat deze coronacrisis zorgt voor een systeemcrisis die een kanteling in het denken over ontwikkeling veroorzaakt. Dat zou onze kinderen ten goede komen.”)
* De Quotes zijn opgehaald uit de veelheid aan reacties op onze site, via Linkedin en andere social media.
