Oproep tot bijdrage – doorstroomtoetszaak SaKS/Spaarnesant & versterking beweging

10 december 2025

Categorie: Actualiteit

Beste collega-bestuurders, beste betrokkenen,

Graag brengen we jullie kort op de hoogte en doen we een gerichte oproep om onze gezamenlijke beweging te versterken. De afgelopen maanden hebben SaKS, Spaarnesant en Leve het Onderwijs intensief en zorgvuldig gehandeld in het dossier rond de doorstroomtoets. Dat heeft veel in beweging gezet, zowel inhoudelijk, politiek als in de sector.

Zoals jullie weten vergde deze periode een uitzonderlijk intensief traject: onderzoek, juridische procedures, een zienswijze, spoedaanwijzing en intensieve communicatieve ondersteuning volgden elkaar in hoog tempo op. De totale kosten bedragen inmiddels circa € 200.000. De LHO-kerngroep heeft hiervan de helft voor haar rekening genomen. Met extra bijdragen kunnen we deze lijn vasthouden, verbreden en ervoor zorgen dat we juridisch, inhoudelijk en communicatief stevig blijven staan.

Waarom dit nu zo belangrijk is

De recente analyses van DUO, de Volkskrant, de PO-Raad en de Onderwijsraad laten één conclusie zien: de doorstroomtoets werkt niet als instrument voor kansengelijkheid.

DUO toont dat de toets zijn corrigerende functie niet vervult; bestaande verschillen blijven bestaan.
De sectorrapportage laat zien dat verschillende toetsaanbieders tot verschillende adviezen leiden.
Het Toetscollege erkent dat het uitmaakt welke toets een school kiest.
De Onderwijsraad benadrukt dat vroege selectie ongelijkheid vergroot.

Dit bevestigt precies wat wij samen aankaarten: het probleem is niet de toets: het is het stelsel eromheen. Te vroege selectie, toetsdominantie en een smalle vorm van verantwoorden staan vakmanschap, focus op brede ontwikkeling en gelijke, rechtvaardige kansen in de weg.

Daarom pleiten wij nadrukkelijk niet voor één landelijke toets, maar voor een beweging richting stelselwijziging:

later selecteren
brede ontwikkeling centraal
verantwoording gebaseerd op vakmanschap, niet op één momentopname
minder prestatiedruk en meer professionele ruimte

Korte tijdlijn & context

Periode2025	Gebeurtenis	Kern
Eind jan	Formele lijn Inspectie	Schriftelijke constatering “in strijd met de wet” + verzoek tot herstel. Besturen lichten toe waarom zij hun beleid handhaven (27 jan).
Begin feb	Onderzoek & hoor-wederhoor	Inspectie start verdiepend onderzoek (aangekondigd 4 feb, schoolbezoeken 5 feb). Hoofdvraag: zorgt het bestuur voor juiste afname/toezicht op kwaliteit en deugdelijke afsluiting?
6–10 feb	Spoedroute	Inspectie acht de situatie acuut i.v.m. korte afnameperiode; rapportage, zienswijze-termijn en spoedaanwijzing volgen kort op elkaar. Besturen vragen gesprek met OCW en dienen zienswijze in.
Feb–mrt	Herstel & vervolg	Start herstelperiode en verdere afstemming met OCW/Inspectie; parallel bouwen scholen en LHO aan verantwoording vanuit brede ontwikkeling.
Aug	Bezwaar ongegrond	Bezwaar tegen spoedaanwijzing ongegrond
Okt	Hoger beroep	Hoger beroep tegen spoedaanwijzing

Wat we samen bereikt hebben:

Publiek & politiek: Kamervragen, stevige media-aandacht en onderzoeksjournalistiek die het debat over toetsdominantie en vroege selectie heeft verbreed.
Journalistieke onthullingen over het niet-uitgevoerde onderzoek naar doorstroomtoetsen & Kamervragen over beloofd onderzoek: Journalistiek meldde 20 juni 2025 dat het door het kabinet beloofde onderzoek naar doorstroomtoetsen niet is uitgevoerd; er volgden Kamervragen (26 juni), uitstelbericht (11 juli) en antwoorden (27 aug 2025) met beslisnota.
Sectorbrede beweging: PO-raad en VO-raad zetten zwaarder in op latere selectie en minder toetsdominantie; Onderwijsraad-adviezen, NIVOZ en Verus krijgen zichtbaar gewicht.
Een opener dialoog met Cito, CvTE en Inspectie: de Cito-directie benadrukt dat een toets een middel is, geen doel; met CvTE en Inspectie loopt dialoog over anders verantwoorden (niet afrekenen op alleen doorstroomtoets).
Dialoog aan de top (doorlopend): constructieve gesprekken met OCW/Inspectie en met experts (Claire Boonstra, Karen Heij) verbreden het speelveld en leiden tot concrete vervolgacties. Onder andere zijn we we in gesprek zijn over een pilot naar aanleiding ons pilotvoorstel.
LHO-trajecten op tientallen scholen gericht op brede ontwikkeling en vakmanschap: Landelijk draaien meerdere LHO-trajecten en een leergang voor kwaliteitsmedewerkers; inmiddels namen ruim 60 scholen uit diverse besturen uit heel Nederland deel.
Besturen en hun scholen bouwen aan een breed kwaliteits- en opbrengstenmodel (doelen, referentieniveaus, leerlijnen). Richting Inspectie kunnen zij onderbouwen dat zij breder en vollediger volgen dan één momentopname. Dit versterkt vakmanschap en professionele ruimte.

Waarom jullie steun nu nodig is

Met jullie bijdrage kunnen we:

juridisch stevig blijven staan
onze inhoudelijke lijn versterken met onafhankelijke analyses
de communicatie en sectorbeweging voortzetten
besturen en scholen ondersteunen in brede verantwoording en vakmanschap

Bijdragen

NL62 RABO 0375 9280 65 t.n.v. Stichting Leve het Onderwijs
Onder vermelding van: Bijdrage LHO doorstroomtoets
Vragen? communicatie@levehetonderwijs.nl

Tot slot

De doorstroomtoets is een signaal in een veel groter vraagstuk.
Onze inzet richt zich op het stelsel dat daaronder ligt: een stelsel waarin kinderen tijd krijgen om te groeien, ontwikkeling centraal staat, selectie later plaatsvindt en toetsing dienend is – niet bepalend.

We hopen op jullie steun.

Hartelijke groet,
Kerngroep van Leve Het Onderwijs!

FAQ

Waarom nu doneren?
Om juridisch, inhoudelijk en communicatief professioneel door te kunnen pakken, terwijl we de sectorbrede beweging (PO-/VO-raad, Onderwijsraad e.a.) versterken.
Wat gebeurt er met mijn bijdrage?
Inzet op juridische bijstand, onafhankelijke analyses/adviezen, communicatie en ondersteuning van scholen/besturen in de beweging.
Is dit tegen toetsen?
Nee. We zijn vóór verantwoord toetsen als onderdeel van een brede kijk op ontwikkeling; tegen het overgewicht van één toetsmoment en te vroege selectie.

Wat is het einddoel?
Latere, rechtvaardiger selectie; brede verantwoording, minder toets- en prestatiedruk; professionele ruimte en vertrouwen in het vakmanschap van leraren en schoolteams.